Wildkamperen onder de middernachtzon: zo haal je alles uit een reis met de tent naar kampeerparadijs Finland
Tijdens een recente kampeerreis naar Finland ontdekten we een walhalla voor wie graag onder tentzeil slaapt. Niet enkel kent het land het allemansrecht - dat je als kampeerder toelaat om bijna overal je kamp op te trekken - maar er zijn eveneens gigantisch veel faciliteiten, van uitgeruste kampeerplekken tot wildernishutten met sauna.
Een geluid deed me verstijven in mijn slaapzak, een geritsel dat mijn zintuigen op scherp zette. Was dat een wolf? Een bruine beer, een veelvraat? Een lynx misschien? We wildkampeerden tenslotte in een van de ruigste wildernissen van Europa, het deel van Lapland waar minder dan één mens per vierkante kilometer woont. Buiten was het licht, ook al wees de klok een kot in de nacht aan. Ik ritste de deur van de tent open en keek een wit rendier in de ogen, majestueus knabbelend van korstmos.
Finland zit tjokvol met dat soort wilde kampeerervaringen. We zetten onze tent op naast een kletterende rivier, maken een plons in ijskoud water en stoken een vuurtje onder de middernachtzon. Finland is een speeltuin van bossen, fjells en honderdduizenden meren. Doorheen 41 nationale parken en tig andere beschermde natuurgebieden kronkelen eindeloos veel paden. Geen wonder dat Finnen het buitenleven omarmen - ze zijn verzot op vissen, jagen en bessen plukken. De kampeerinfrastructuur weerspiegelt die liefde.
Kampeerseizoenen in Finland
Finland kent vier duidelijk onderscheiden seizoenen. De zomer is veruit het populairst bij kampeerders: de periode van juni tot augustus biedt de grootste kans op warm weer. Doordat de zon in Lapland tijdens delen van juni en juli nooit ondergaat, strekken de dagen zich eindeloos lang uit - desgewenst kan je gerust tot ‘s avonds laat wandelen. Slapen onder de middernachtzon - een unieke ervaring!
Wees wel voorbereid op allerlei weer. Tijdens ons verblijf schipperde dat tussen zwoel en koel, tussen droog en nat. Zorg voor regenkledij en iets warm om ‘s avonds aan te trekken. Ook een warme slaapzak is geen overbodige luxe: ‘s nachts koelt het behoorlijk af.
Het allemansrecht
Het Finse allemansrecht (jokamiehenoikeus) laat je toe om bijna overal je tent op te trekken voor een nacht. Ook op privaat land - op voorwaarde dat je afstand houdt van huizen en niet op land kampeert dat actief gebruikt wordt, bijvoorbeeld voor landbouw. Zo kampeerden wij in een naaldbos knal op de noordpoolcirkel. Het allemansrecht geldt op ongeveer 85 procent van het Finse grondgebied. Let op: om de natuur te ontzien, kennen nationale parken andere regels - waarover dadelijk meer.
Bij die immense vrijheid hoort een stevige portie verantwoordelijkheid: om te genieten van het allemansrecht dien je de natuur, mensen en hun eigendom te respecteren. “De gouden regel van de buitenliefhebber vereist een verlangen om de ongerepte schoonheid en het wonder van de natuur te behouden en te beschermen zodat toekomstige generaties ervan kunnen genieten”, staat te lezen op de website van de overheid.
Onder het allemansrecht vallen onder meer ook het verzamelen van bessen en paddenstoelen, zwemmen en kajakken op meren en rivieren, en vissen met een eenvoudige hengel. Meer info op www.nationalparks.fi/everymansright
Liever wat meer luxe? Finland telt ook heel wat reguliere campings, vaak naast een meer of een rivier. Je kan er je tent opzetten voor 15 à 20 euro en genieten van faciliteiten als een warme douche, een keuken en - uiteraard - een sauna.
Kampeermogelijkheden in nationale parken
In nationale parken en andere beschermde natuurgebieden kan je meestal niet zomaar eender waar je tent opzetten. Om de natuur te vrijwaren van verstoring zijn de mogelijkheden beperkt tot aangewezen plekken. Maar net zoals je in België nooit al te ver van een frituur bent, ben je in een Fins nationaal park nooit al te ver van een plek waar je je tent mag neerpoten en een vuurtje mag stoken. Overheidsorganisatie Metsähallitus beheert de 41 nationale parken in Finland en zorgt voor de nodige faciliteiten:
-
Laavu
Letterlijk een afdak - meestal gesloten aan drie kanten, open aan één en gericht op een vuurkorf. De laavu’s die wij aantroffen - in nationaal park Urho Kekkonen en nabij Inari - beschikten eveneens over een composttoilet en een goed gevulde houtschuur. Meestal heeft een laavu een houten vloer, maar niet altijd. Hier ben je min of meer beschermd tegen regen, maar niet tegen koude en muggen. Zorg voor een matje, een voldoende warme slaapzak, muggenzalf en/of een -netje. Of doe als wij en parkeer je tent ernaast - dat is perfect toegelaten.
-
Kota
Ofte Laplandhut, een upgrade van een laavu die meestal langs alle kanten gesloten is. In het midden kan je vuur maken, rondom zijn er banken waarop je kan slapen. Alweer dien je zelf een slaapmat en -zak te voorzien. Kamperen is toegelaten.
-
Päivätupa
Ofte: daghut. Een blokhut, vaak in of rond een nationaal park, waar je tijdens een wandel- of skitocht kan uitrusten, schuilen of koken. Voorzien van een tafel, banken en genoeg haken om jassen en truien aan te laten drogen. Daarnaast uitgerust met een kachel en keteltje, een composttoilet en een schuur met brandhout. Sommige daghutten, zoals die van Rautulampi in nationaal park Urho Kekkonen, kunnen zo in een architectuurmagazine. Zoals de naam suggereert zijn daghutten niet bedoeld om in te overnachten - behalve in geval van nood. Een tent opzetten kan als de zone bestemd is om te kamperen.
-
Autiotupa
Alias de wildernishut. Vergelijkbaar met een daghut, maar nog beter uitgerust. Zo hebben velen een gasvuurtje en de nodige potten en pannen. Ook zijn er houten stapelbedden waarin je kan overnachten, alweer met eigen mat en slaapzak. Sommige hutten hebben zelfs een sauna - het blijven Finnen. Opgelet: sommige wildernishutten zijn open, andere gesloten (te reserveren). Voor die laatste kan je tegen betaling van een kleine som de sleutel bemachtigen, vaak in bezoekerscentra.
In de zomer kan het druk worden in en rond wildernishutten, zeker in Lapland, maar wij hadden er eentje voor onszelf. Moet je delen, dan bescherm je je best tegen de muggen. Omdat een deur gauw opengelaten is en, om een Fin te citeren, “er altijd wel een idioot de hut zo warm stookt dat de deur open moet ter verkoeling.” Mede daarom blijft naast de hut kamperen een interessante optie: persoonlijk slaap ik beter in onze eigen tent dan op een houten plank in een hut die ik deel met anderen. Wildernishutten laten eveneens wintertochten toe.
Interessante website: Retkikartta
De website Retkikartta, van Metsähallitus, vergt wat oefening, maar bevat een schat aan informatie. Door de juiste filters aan te duiden, zie je op een interactieve kaart meteen waar je wandelroutes, hutten en toiletten kan vinden. Werkt in het Engels en is ook beschikbaar als app.
Tips om te kamperen in Finland
- Plan je een zomerse kampeerreis naar de noordelijkste regionen van Finland, dan hoef je geen hoofdlamp mee te nemen. De zon gaat nooit onder. Moeilijke slapers voorzien wel best een maskertje.
- Ga nooit op pad zonder kaart van de omgeving, te koop in de infocentra van Metsähallitus en in sommige supermarkten. In uitgestrekte nationale parken in het noorden, zoals nationaal park Urho Kekkonen, heb je bijna nergens bereik. Enkel bovenop fjells ontvang je een signaal.
- Kampeerfaciliteiten liggen meestal in de buurt van water. In Lapland kan je zorgeloos van rivieren en meren drinken, elders in Finland filter je best.
- Ook al plan je te slapen in laavu’s en wildernishutten, toch breng je best een tent mee. Sommige hutten trekken behoorlijk wat volk en geraken weleens vol. In Finland geldt de ongeschreven regel: wie het laatst of het meest vermoeid arriveert, krijgt het recht om binnen te slapen. Eerder aangekomen hikers dienen plaats te ruimen.
- In datzelfde opzicht: neem een gasvuurtje mee, zodat je ook tijdens een vuurverbod je potje kan koken. Hou er rekening mee dat Campingaz in Finland minder gemakkelijk te vinden is dan andere merken, zoals Tarmo of Jetboil. (Wij vonden een flesje in een tankstation van Neste.)
- Kamperen met de tent is gewoonlijk toegelaten rond laavu’s en wildernishutten, maar verifieer in bezoekerscentra of op www.nationalparks.fi.
Kampeeretiquette in Finland: respect voor natuur en traditie
In een zoektocht naar de eerlijkste steden ter wereld lieten journalisten portefeuilles met geld achter op straten, in parken en winkelcentra in 18 steden. De Finse hoofdstad Helsinki kwam als primus uit de bus: liefst elf van de twaalf achtergelaten portefeuilles belandden opnieuw bij hun rechtmatige eigenaar. Dat experiment kenmerkt de Finnen, een ietwat stil en teruggetrokken, maar doodeerlijk en plichtbewust volk. Die attitude trekken ze door in de natuur.
Finnen beseffen dat het bewaken van de natuurlijke schoonheid van het land de plicht is van ieder bezoeker. Daarom vind je in de natuur zelden afval, ook niet rond faciliteiten als hutten, toiletten of picknickbanken. Een schril contrast met de situatie op bivakzones in België. Wel geldt er solidariteit: Finnen maken er een sport van om de hutten beter achter te laten dan ze die aantroffen - bijvoorbeeld door assen te verwijderen uit kachels, aanmaakhout te kappen en de houtvoorraad bij het kacheltje aan te vullen. Er is ook poetsgerief. Sommige hikers laten voedsel of spullen achter - dingen die ze niet meer nodig hebben, maar die van nut kunnen zijn voor anderen. Zo troffen we een muts, handschoenen en een blik soep in een wildernishut. Laat wel geen voedsel achter dat ongedierte aantrekt.
De respectvolle houding van de Finnen werkt aanstekelijk. Dit zijn enkele algemene regels die elke (wild)kampeerder in Finland - en daarbuiten - dient te volgen:
- Neem afval altijd opnieuw mee. Respecteer de natuur en laat geen sporen achter van je verblijf.
- Verstoor flora en fauna niet. Behandel de natuur met respect en vermijd schade aan planten en dieren.
- Beperk je verblijf. Blijf slechts één nacht - maximaal twee - op dezelfde plek om de impact te minimaliseren.
- Maak enkel vuur op aangewezen plekken en vraag toestemming als je op privéland bivakkeert. Maak geen vuur als er een verbod geldt.
- Respecteer de regels. In elke hut hangt een lijst met regels: lees en respecteer die.
- Was vuile potten en borden niet bij drinkwaterbronnen, giet afwaswater niet in rivieren of meren.
- Respecteer je medekampeerders. Wees beleefd en respectvol naar andere wandelaars en kampeerders. Finnen zijn gereserveerd, maar vraag hen naar hun tocht en ze delen graag hun ervaringen.